โรคมือ เท้า ปาก คืออะไร?

โรคมือ เท้า ปาก (Hand Foot and Mouth Disease) เป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่พบได้บ่อยในเด็กเล็ก โดยเฉพาะเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี โรคนี้สามารถพบได้ตลอดทั้งปี แต่จะระบาดมากในฤดูฝน ซึ่งเอื้อต่อการแพร่กระจายของเชื้อโรค

สาเหตุของโรคมือ เท้า ปาก

เกิดจากเชื้อไวรัสในกลุ่มเอนเทอโรไวรัส (Enterovirus) ซึ่งมีหลายสายพันธุ์ โดยสายพันธุ์ที่รุนแรงและพบได้บ่อยคือ เชื้ออีวี 71 หรือ EV71 (Enterovirus 71) ซึ่งอาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง

เชื้อ EV71 คืออะไร? ทำไมต้องระวัง?

เชื้ออีวี 71 (EV71) เป็นสายพันธุ์หนึ่งของกลุ่มเอนเทอโรไวรัส ที่สามารถก่อให้เกิดโรคร้ายแรงหลายชนิด เช่น:

• โรคมือ เท้า ปาก
• เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
• โรคโปลิโอเทียม
• กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ

การติดเชื้อ EV71 มีความรุนแรงสูงกว่าสายพันธุ์อื่น และอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายถึงชีวิต โดยเฉพาะในเด็กเล็ก

อาการของโรคมือ เท้า ปาก

ผู้ป่วยจะมีอาการเบื้องต้นภายใน 1–2 วันหลังติดเชื้อ ได้แก่:

• ไข้สูง
• ผื่นหรือตุ่มแดงบริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า
• แผลในปาก ทำให้เจ็บและไม่อยากรับประทานอาหาร
• อาจมีผื่นที่แขน ขา ข้อศอก และก้น

อาการแทรกซ้อนที่ควรเฝ้าระวัง

• สมองอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
• กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ หัวใจวาย
• น้ำท่วมปอด หายใจลำบาก มือหรือตากระตุก เดินเซ

❗ หากเด็กมีไข้สูงเกิน 2 วัน ซึม อาเจียนมาก หรือมีอาการผิดปกติควรรีบพบแพทย์ทันที

ความรุนแรงของโรคจากเชื้อ EV71

• การติดเชื้อ EV71 อาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต
• แม้จะรอดชีวิต แต่อาจมีภาวะแทรกซ้อนทางระบบประสาทตามมา เช่น แขนขาอ่อนแรง หรือพัฒนาการล่าช้า

การแพร่กระจายของโรคมือ เท้า ปาก

โรคมือ เท้า ปาก สามารถติดต่อได้ง่ายมาก ผ่าน:

• น้ำลาย น้ำมูก เสมหะ อุจจาระ
• ผื่นหรือตุ่มน้ำใส
• การสัมผัสสิ่งของที่ปนเปื้อน เช่น ของเล่น แก้วน้ำ ผ้าเช็ดตัว
• สัมผัสพื้นผิวในสถานที่สาธารณะ เช่น ศูนย์เด็กเล็ก โรงเรียน

การรักษาโรคมือ เท้า ปาก

ปัจจุบันยัง ไม่มียารักษาเฉพาะ สำหรับโรคมือ เท้า ปาก การรักษาจะเป็นแบบประคับประคอง เช่น:

• ให้ยาลดไข้ เช็ดตัวลดไข้
• ใช้ยาทาแผลในปากเพื่อบรรเทาอาการเจ็บ
• ดื่มน้ำมาก ๆ และพักผ่อนให้เพียงพอ
• หากมีอาการรุนแรง ควรเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลทันที

วิธีป้องกันโรคมือ เท้า ปาก

• ล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่บ่อย ๆ โดยเฉพาะก่อนรับประทานอาหาร
• กินอาหารปรุงสุก ใช้ช้อนกลางส่วนตัว
• หมั่นทำความสะอาดของเล่นและพื้นผิวสัมผัส
• หลีกเลี่ยงพาเด็กไปในสถานที่แออัดช่วงที่มีการระบาด
• สังเกตอาการของเด็กอย่างใกล้ชิด

แนวทางการดูแลเมื่อเด็กติดเชื้อโรคมือ เท้า ปาก

• แยกเด็กออกจากกลุ่มเพื่อน หยุดเรียนจนกว่าจะหายดี
• งดใช้ของร่วมกับผู้อื่น เช่น แก้วน้ำ ผ้าเช็ดตัว ของเล่น
• หมั่นล้างมือ และทำความสะอาดสิ่งของทุกวัน
• หากอาการดีขึ้น สามารถพาไปฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันการกลับมาติดซ้ำได้

วัคซีนป้องกันโรคมือ เท้า ปาก จากเชื้อ EV71

ปัจจุบันมีวัคซีนที่สามารถป้องกันโรคมือ เท้า ปาก จากเชื้ออีวี 71 ได้แล้ว โดยเฉพาะสำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี

ประโยชน์ของวัคซีน EV71:

• ป้องกันการติดเชื้อ EV71 ซึ่งมีความรุนแรง
• ลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน
• สร้างภูมิคุ้มกันให้กับเด็กในวัยเสี่ยง

✅ แนะนำให้ฉีดวัคซีนหลังหายป่วยแล้วอย่างน้อย 1 เดือน เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน

ปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน

หากคุณมีลูกเล็ก หรือดูแลเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ เพื่อวางแผนการฉีดวัคซีนที่เหมาะสม